Bệnh lý võng mạc cao huyết áp

Bệnh lý võng mạc cao huyết áp là những biến đổi bệnh lý ở võng mạc do cao huyết áp gọi là bệnh lý võng mạc cao huyết áp. Cao huyết áp lâu ngày và kéo dài gây lên các tổn thương mạch máu võng mạc, từ đó làm tổn thương các tế bào thần kinh thị giác.

<–>

Các biểu hiện chính của bệnh lý võng mạc cao huyết áp

Các dấu hiệu cơ năng

• Ở giai đoạn đầu chỉ thấy có biểu hiện nhìn mờ, đôi khi đột ngột thấy mờ. Có khi nhìn thấy nhiều ruồi bay trước mắt.
• Giai đoạn sau nhìn thấy nhiều đám đen trước mắt. Thị lực giảm trầm trọng có khi dưới 1/10. Đây cũng là lý do mà nhiều bệnh nhân đến khám bệnh.

Dấu hiệu phát hiện khi khám đáy mắt và chụp mạch huỳnh quang

• Dấu hiệu xơ cứng động mạch võng mạc

Ánh động mạch biến đổi trông như sợi dây đồng, rồi sợi dây bạc, sau cùng là có một bao trắng bao bọc. Xơ cứng động mạch võng mạc chia ra làm 3 giai đoạn:

• Giai đoạn I: dấu hiệu động mạch đè bẹp tĩnh mạch
• Giai đoạn II: bắt chéo bệnh lý kèm theo co hẹp tiểu động mạch
• Giai đoạn III: ngoài dấu hiệu giai đoạn II kèm theo tắc tĩnh mạch võng mạc và lồng bao mạch máu.

• Dấu hiệu bắt chéo động – tĩnh mạch.
• Dấu hiệu thứ ba khi chụp mạch huỳnh quang đáy mắt là giảm tốc độ tuần hoàn và tổn thương thành tĩnh mạch.
• Dấu hiệu thứ tư là những xơ cứng động mạch và tổn thương võng mạc, tình trạng này có thể gặp ở cả những người không có huyết áp cao, huyết cao được bình ổn bằng thuốc kéo dài. Nhưng thường đó là giai đoạn đầu của bệnh cao huyết áp. Phân độ xơ cứng của tiểu động mạch, được chia thành các giai đoạn sau: 
• Động mạch co nhỏ như sợi dây đồng 
• Độ 3: Động mạch co nhỏ như sợi dây bạc
• Độ 4: Hình ảnh bao trắng che lấp cột máu
• Cuối cùng là hiện tượng co thắt động mạch, giãn động mạch võng mạc. Hiện tượng này là do sự vỡ hàng rào máu – võng mạc trong: gây xuất huyết võng mạc, xuất tiết bông, xuất tiết cứng, phù đĩa thị giác… Các tổn thương này ảnh hưởng rất nhiều đến thị lực.

Các tổn thương tại mắt kèm theo do cao huyết áp

• Tắc nhánh tĩnh mạch võng mạc
• Tắc động mạch võng mạc
• Nhồi máu hắc mạch do tắc các mao mạch hắc mạc cấp tính, gây bong võng mạc xuất tiết trong trường hợp cao huyết áp cấp.
• Phình động mạch võng mạc
• Bệnh thị thần kinh thiếu máu
• Liệt các cơ vận nhãn (Lác)

Các yếu tố tăng nguy cơ bệnh lý võng mạc cao huyết áp

• Cao huyết áp kéo dài. Đây là yếu tố chủ yếu gây lên bệnh võng mạc cao huyết áp. Có khoảng 50% người có cao huyết áp ở người trên 60 tuổi ở các nước đang phát triển. Tại Việt Nam trong những năm gần đây tỷ lệ cao huyết áp đang có xu hướng tăng cao. Bệnh lý võng mạc cao huyết áp tăng tỷ lệ thuận với bệnh cao huyết áp.
• Người ít vận động
• Hút thuốc lá
• Tăng Lipid máu
• Mắc bệnh thận
• Tăng trương lực cơ ở người lớn tuổi do cường giao cảm, biến đổi màng tế bào, thoái hoá thành mạch máu…

Huyết áp cao kéo dài có thể dẫn đến bệnh lý võng mạc

Biến chứng của bệnh võng mạc do tăng huyết áp

Những người mắc bệnh võng mạc do tăng huyết áp có nguy cơ phát triển các biến chứng liên quan đến võng mạc như:

• Bệnh thần kinh thị giác do thiếu máu cục bộ, xảy ra khi cao huyết áp ngăn chặn lưu lượng máu bình thường trong mắt.
• Tắc nghẽn động mạch hoặc tĩnh mạch võng mạc xảy ra khi máu lưu thông đến võng mạc bị huyết khối trong mạch máu cản trở.
• Tổn thương các dây thần kinh dẫn đến xuất huyết dạng bông.
• Tăng huyết áp ác tính là một tình trạng hiếm gặp khiến huyết áp tăng đột ngột, cản trở tầm nhìn và gây giảm thị lực đột ngột. Đây là một tình trạng có khả năng đe dọa tính mạng.
• Một số nghiên cứu cho thấy những người mắc bệnh võng mạc cao huyết áp dễ bị đột quỵ và suy tim hơn những người bình thường khác.

Điều trị võng mạc cao huyết áp

Điều trị tổn thương võng mạc do cao huyết áp cần phải có sự phối hợp song hành với điều trị cao huyết áp. Phát hiện, điều trị sớm cao huyết áp và khám chuyên khoa mắt định kỳ sẽ hạn chế được các tổn thương không hồi phục tại mắt. Những ảnh hưởng huyết động của bệnh nhân cao huyết áp ở giai đoạn đầu (giai đoạn động mạch võng mạc còn mền mại) thì có thể hồi phục được ở thời kỳ đầu nhờ điều trị cao huyết áp.

• Khám đáy mắt định kỳ hàng năm ở những người cao huyết áp sẽ làm giảm nguy cơ mù loà trong xã hội do bệnh cao huyết áp gây nên.
• Dùng thuốc giãn mạch, tăng cường tuần hoàn võng mạc, tăng vững bền thành mạch.
• Điều trị Laser quang đông võng mạc khi có các tổn thương gây thiếu máu hoặc tăng sinh tân mạch võng mạc.
• Phẫu thuật cắt dịch kính khi có xuất huyết kéo dài.
  

Võng mạc cao huyết áp là bệnh rất nguy hiểm, người bệnh cần tuân thủ đúng chỉ định của bác sĩ về việc dùng thuốc và đi khám định kỳ nếu không sẽ rất dễ dẫn đến nguy cơ mù.